
Concha Blanco, abeltzaina eta nekazaria Casa Bértolo-n – Castro, Carballedo, Lugo
Concha nekazaritzaren eremuan “etenik gabeko lanbide asmatua” duen emakume gisa identifikatzen da. Bere lan nagusia animaliak zaintzea dela dio, gaur egun “abeltzaina” esaten zaiona. Hala ere, ondo ulertzen du nekazaritza eta abeltzaintza bereizi ezinak direla: “Behiak belardien mende daude, eta belardiek behien beharra dute mantentzeko”, dio, zirkulu bat osatuz lurrak eta animaliek, eta baita bideak ere, “galtzen direnak ibiltzen ez badira”. 100 behi eta 100 hektarea lur ditu, eta horietatik gaztak ekoizten ditu.
Concharentzat, bere lurra bizirauteko bide bat baino zerbait gehiago da; bertatik kanporatzen saiatu ziren, bere belaunaldi osoa bezala, eta urrutira bidali zuten formatua izateko, itzul ez zedin. Baina itzuli egin zen, jabetuta bere jatorriko lekuan baliabide eta aukerarik ez zegoela, beste leku batzuetan ekitaldi eta eskaintza kultural gehiegizkoa zegoen bitartean. Conchak irmoki sinesten du enpresa-ekimenak sortzea funtsezkoa dela beharrak asetzeko beharrok sortzen diren toki hartantxe, ez sortu behar diren lekuetan. Ikuspegi hori ez da soilik praktikoa, lotura estua du zaintzarekin eta emakumeen zereginarekin, bere esperientziatik defendatzen eta aldi berean kritikatzen dituen kontzeptuak.
Baztertzen du landa eremuko ikuspegia eta ekoizpen ekologikoa “kobazuloetara itzultzea” dela diotenen kritika, hori hainbatetan entzun badu ere. Iragana etorkizunerantz jauzi egiteko urratsa dela dio, ez geratzeko edo errepikatzeko tokia. Zailtasunak zailtasun, lurrarekin eta inguruarekin duen lotura hautsezina da, eta bere arima deskribatzen du “lur beltz eta potoloari itsatsita, ihintzaz betea” bezala. Bere zoriontasuna bere ingurunean egotean datza, oraina besarkatzea eta hortik abiatuta etorkizuna eraikitzean.
Conchak bere familia inguruko emakumeei buruz ere hausnartzen du; emakume indartsuak ziren, baina gizonek ez bezala, emakumeak arropak konpondu beharrean ziren, gizonek berriak jasotzen zituzten bitartean. Desberdintasun hori ohikoa izan arren, berarentzat inoiz ez da onargarria izan. Emakumeak landa etxearen zutabe direla dio, eta emakume bat hiltzen denean, baserri asko ixten direla, inor geratze ez dela funtsezko zereginak egiteko. Horrek erakusten du emakumeek daramaten zama, eta Conchak dioenez, zama hori ez litzateke “sakrifizio natural” gisa idealizatu behar.
Gainera, emakumeek beren burua autoesplotatzeko duten joera kritikatu du, bere komunitatean normalizatuta dagoen fenomenoa. Azpimarratzen du emakume askok ordu asko lan egiten dutela, ez bakarrik beren lan profesionala betetzeko, baita familia eta etxeko zereginengatik ere. Concharen ustez, egoera hau ez da jasangarria; belaunaldien arteko erreleboa erraztearen, inprobisazioaren eta belaunaldi berrien autonomiaren alde egiten du, etorkizuna aldaketetara egokitzeko duten gaitasunaren araberakoa baita.
Azkenik, Conchak teknika eta politika mailako erabakietan ikusten duen hipokresia salatzen du, bereziki alor ekologikoan. Santiago-n egindako bilera batean, argudiatu zuen ekoizpen ekologikoa ez dela soilik elikagaiak sortzea: paisaiak kontserbatzea, lurraldeak zaintzea eta jakintza tradizionalak “laborategi” gisa mantentzea ere bada. Hala ere, tamalez, balio horiek interes ekonomikoengatik baztertzen ari direla dio, makroabeltzaintzak, enpresa handiek eta monolaborantza masiboek bultzatuta. Bere ustez, funtsezkoa da landan bizi eta lan egiten duten pertsonak entzutea. Beharrezkoa da ahotsa ematea eguneroko errealitatetik oraina eta etorkizuna eraikitzen dituztenei eta ez itsu-itsuan onartu jakintza teknikoak emandako jarraibideak.