Iolanda Otero, membro da Comunidade de Montes Veciñais en Man Común de Tameiga – Mos, Pontevedra
Iolanda é tesoureira e membro da xunta directiva da Comunidade de Montes Veciñais en Man Común de Tameiga, “un parque forestal que temos para uso dos nosos veciños”. Decidiu unirse para facer fronte á ameaza dunha empresa privada que “quere apoderarse do noso monte, expropialo, para construír un gran centro comercial e un campo de fútbol”. Na súa acción, seguen poñendo en marcha os proxectos medioambientais que teñen, que “son moi interesantes”.
“A silvicultura comunitaria ten unha longa historia”, pero “é un mundo moi patriarcal”, di Iolanda, que lembra que historicamente eran os homes, como cabezas de familia, quen ocupaban os postos importantes de xestión e toma de decisións. Mentres que eran as mulleres as que facían o traballo no campo e “coidaban das zonas rurais, do monte e da terra”, eran os homes os que tomaban as decisións e participaban nas asembleas.
A participación das mulleres foi limitada debido ás estruturas sociais que priorizan as responsabilidades familiares en detrimento da vida comunitaria das mulleres. “As asembleas celebrábanse os domingos pola mañá, cando as mulleres estaban ocupadas preparando as comidas familiares”, explica, subliñando como o sistema perpetuaba a exclusión das mulleres. Aínda que nos últimos anos a porcentaxe de mulleres que participan no monte veciñal aumentou ata o 33-34 %, a súa presenza nos órganos de decisión segue sendo significativamente menor. Porén, “nas mobilizacións, a maioría son mulleres; a maioría das que se mobilizan e participan nas loitas son mulleres”.
Desde que entrou na xunta reitora, Iolanda loita por promover a participación das mulleres nas principais decisións da comunidade. “Necesitamos máis mulleres nas xuntas e nas asembleas; a súa participación é esencial”, afirma, facendo fincapé na importancia de acadar a paridade.
A pesar dos avances, as mulleres enfróntanse a barreiras estruturais para participar en igualdade de condicións. A falta dun reparto equitativo das tarefas de coidado limita o tempo que poden dedicar á xestión comunitaria. Segundo Iolanda, “as reunións adoitan celebrarse en horarios que exclúen a moitas mulleres, e nós mesmas seguimos soportando a carga das responsabilidades domésticas”. Esta realidade perpetúa a desigualdade, mesmo en espazos que pretenden ser inclusivos.
O esforzo por facer visible o traballo das mulleres tamén atopa resistencia na dinámica de poder dentro das comunidades. “A palabra dunha muller non ten o mesmo valor ca a dun home”, afirma Iolanda, e explica que as mulleres teñen que demostrar constantemente a súa capacidade para seren escoitadas. Esta desvantaxe non só afecta á súa influencia nas decisións, senón tamén á súa motivación para implicarse en funcións de liderado.
A pesar destes retos, Iolanda considera esencial a súa participación nos movementos sociais. “É esgotador, pero ver á comunidade unida fai que todo o esforzo pague a pena”, reflexiona.
Iolanda afirma que “as políticas que se están aplicando están lonxe de atraer a poboación cara á proximidade, ao comercio máis xusto e á autosustentabilidade. Están a empurrarnos cara ás cidades”. “Creo que debería haber políticas máis respectuosas co medio ambiente, que permitan á xente vivir no seu entorno natural, con máis apoio”, e conclúe dicindo que “o que máis me gustaría é que se incorporasen máis mulleres ás comunidades, que houbese moitas máis presidentas de comunidades de montes”.