Malu Egiluz, gandeira con venda directa e restaurante con produtos da familia, implicada na Rede Artea (un espazo no municipio rural de Artea para acoller persoas migrantes) e membro do sindicato agrario EHNE-Bizkaia – Areatza, Bizkaia
Malu relata con emoción a súa infancia no caserío, marcada por unha vida comunitaria profundamente conectada coa terra. Foi “unha época máxica”, di, na que o ritmo da vida o marcaban as estacións e o traballo rural compartido. Porén, este mundo comezou a desaparecer cando a modernización e as infraestruturas desprazaron ás comunidades rurais: “Derrubouse o barrio, tiraron as casas de alí… e a casa dos meus avós foi a única que quedou en pé”.
Consciente desta perda, decidiron emprender un proceso de recuperación do mundo rural desde o que tiñan: “As nosas vacas, que estaban no campo e ían aos pastos do Gorbea”. A partir de aí reconstruíron espazos tradicionais como a carbonera e abriron unha pequena tenda-bar-carnizaría, recuperando tamén receitas e produtos locais. Máis adiante, integraron a agricultura nun proxecto social vinculado á acollida de persoas migrantes: “se alguén quería traballar aquí e seguir coa terra, tiña con nós unha oportunidade para saír adiante”. Aínda que recoñece que non todas as persoas migrantes desexan volver traballar a terra, valora o proceso como unha forma de “darlle outro sentido á vida”.
Ao enfrontarse ás dificultades do retorno rural, Malu atopou no sindicato EHNE un espazo de apoio e resistencia. Xa desde nena lembraba as loitas labregas: “Lembro muxir as vacas e logo botar o leite”, nas protestas contra os prezos impostos polas centrais. Máis tarde, ao volver ao caserío, o mundo rural pareceulle “bastante morto”, e foi o sindicato o que lle ofreceu comunidade e formación, especialmente a través das mulleres. A sindicalización tamén lle permitiu tomar conciencia da dimensión global dos problemas rurais: “a produción de grandes extensións, monocultivos de soia, eucaliptos… e como os labregos perden a terra”. Para Malu, as loitas labregas son tamén loitas sociais: “se nós non producimos, vimos ata que punto podemos depender” dun sistema alimentario globalizado e desconectado da terra.
Malu destaca o papel central que tiveron as mulleres nas loitas labregas, tanto no seu entorno local como en espazos internacionais como Vía Campesina. Desde a súa experiencia, afirma que “as mulleres son o motor; desde o feminismo e o coñecemento práctico”, apostando por “ese modelo pequeno, agroecolóxico, non desde esas grandes extensións”. Contrapón este modelo coas políticas que historicamente favoreceron a industrialización agrícola, que, segundo ela, “non levaron a bo porto”, especialmente aos pequenos labregos do País Vasco.
Aínda que recoñece avances como a inclusión feminina no sindicato e a aprobación do Estatuto das Mulleres Agricultoras, Malu é crítica co alcance real destas medidas. Sinala que “a muller labrega sempre estivo á sombra” e que, aínda que agora exista unha “visión de xénero no sindicato”, aínda “hai moitas cousas que limar”. Ademais, denuncia que as políticas agrarias como a PAC estiveron deseñadas “para os grandes, non para os pequenos”, deixando fóra a quen cultiva en pequenas extensións, como moitas mulleres agricultoras.
Para Malu, ser muller e labrega implica resistir múltiples dificultades: “É difícil ser muller e labrega”, afirma, especialmente cando o acceso á terra é limitado e custoso. Tamén critica o modelo de consumo dominante: “Os maiores atentados deste sistema son os supermercados”, onde “non diría que hai alimentos, detrás diso hai outro comercio”. Fronte a esta lóxica, reivindica unha agricultura que garanta “seguridade alimentaria” e unha alimentación saudable e local.
Por último, reflexiona sobre a perda do “tempo labrego”, ese ritmo de vida máis pausado e conectado co entorno. Lamenta que o sistema actual “nos roubou o tempo” e denuncia que “sempre estamos enchendo o tempo” no canto de vivilo plenamente. Fronte á desconexión xeracional, insiste na necesidade de recuperar o coñecemento ancestral e de fomentar políticas locais que aposten por unha agricultura viva e sostible: “Temos que volver crear… os nosos espazos non estaban cheos de piñeiros”. A pesar dos obstáculos, Malu mantén a esperanza en que “non imos desaparecer como se pretendeu”.